Czy jednego dnia, w przeciągu zaledwie kilku godzin, można podziwiać zarówno wyniosłe lodowce i soczyście zielone palmy? Niedawno mieliśmy okazję przekonać się, że jak najbardziej! Jest to możliwe podczas wycieczki pociągiem panoramicznym Bernina Express, na co się skusiliśmy podczas ostatniego pobytu w Szwajcarii. Była to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych podróży w naszym życiu, a podziwiane wtedy widoki do dziś majaczą nam przed oczami. W poniższym tekście opowiemy jak to wygląda, jak się zabrać za organizację, jak kupić bilet, co widać po drodze i ile to kosztuje. I dlaczego niemal cały dzień w pociągu to świetna przygoda, a nie śmiertelna nuda!
Nie taki ekspres szybki, jak go nazywają
Pociągi panoramiczne to zdecydowanie jedna z największych atrakcji turystycznych Szwajcarii. Ich nazwa jest nieprzypadkowa – szyby w jego wagonach są bowiem ogromne i „zawijają się” do dachu, przez co widoczność jest wprost wspaniała i niczym nieograniczona. Słowo „ekspres” w tym konkretnym przypadku ma już jednak niewiele wspólnego z rzeczywistością – pokonanie całej trasy zajmuje naprawdę sporo czasu (blisko 5 godz.), ale dzięki temu uprawiamy prawdziwe „slow travel”, pozwalające na niespieszne podziwianie bajecznych krajobrazów.
Niestety, mówiąc delikatnie, nie jest to tania rozrywka (właściwie jest ona horrendalnie droga, ale o kosztach i sposobie na ich obcięcie będzie poniżej). Jeśli zastanawiamy się, który z kilku pociągów panoramicznych wybrać to polecamy Berninę Express. My zdecydowaliśmy się na to rozwiązanie z kilku powodów. Po pierwsze fakt, że ze względu na inżynieryjną maestrię oraz wspaniałe widoki, fragment jej trasy pomiędzy Thusis a Tirano został w 2008 r. wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Warto dodać, że ten majstersztyk powstawał na przełomie XIX i XX w., a oficjalnie został uruchomiony w 1910 r.
Liczby, które przyprawiają o zawrót głowy
Drugim decydującym czynnikiem była wysokość – jest to najwyżej poprowadzona w Aplach linia kolejowa przez otwartą przełęcz. Bernina Express łączy miasto Chur (584 m) w szwajcarskim kantonie Gryzonia, z miastem Tirano (429 m) we włoskiej Lombardii. Istnieje także odnoga biegnąca ze szwajcarskiego Davos.
Po drodze wspina się do najwyższego punktu, którym jest przełęcz Bernina leżąca na wysokości 2253 m. Dla porównania wysokość Kasprowego Wierchu to 1987 m, a wierzchołek północy Rysów wybija się na 2503 m. Inne liczby też mówią same za siebie: pociąg na 156 km pokonuje różnicę wysokości – uwaga! – 1824 m. By było to możliwe należało zbudować 55 tuneli (w tym jeden „Albula Tunnel” długi na prawie 6 km) oraz 196 wiaduktów i mostów.
Mimo tak ogromnej interwencji w krajobraz jakimś cudem udało się uniknąć zaburzenia panującego tu spokoju i harmonii. No chyba, że doczepimy się do koloru – Bernina Express zawsze jest krwistoczerwona, mocno wyróżniająca się na tle naturalnych barw tej okolicy.
Arcydzieło inżynierii
Biorąc pod uwagę podejście inżynieryjne trasę można podzielić na dwie części. Jej północny fragment wykorzystuje ogromną liczbę tuneli i wiaduktów przerzuconych w poprzek dolin, a także słynne tunele pętlicowe, które są tak wydrążone, że pociąg zakręca w nich o 180 stopni. Co ciekawe, podróżni niemal tego nie odczuwają!
W południowej części trasy, zwłaszcza pomiędzy stacjami Alp Grüm i Poschiavo, pociąg kilkoma serpentynami pokonuje potężną różnicę wysokości niczym samochód staczający się po górskiej drodze w dół stromego zbocza z przepięknym widokiem na dolinę Poschiavo, która rozlewa się raz z lewej, a raz z prawej strony pociągu.
Nasza trasa
Filisur – nasza stacja początkowa
Zdecydowaliśmy się wsiąść do pociągu w miejscowości Filisur ponieważ stwierdziliśmy, że 3,5 godz. w jedną stronę będzie wystarczająco długą podróżą. Tym bardziej, że właśnie tutaj zaczyna się najbardziej malownicza część trasy licząca 122 km.
Nim jednak pociąg osiągnie tę stację, przejeżdża przez imponujący wiadukt „Landwasser”. Jest on wysoki na 65 m i długi na ponad 135 m, a opiera się na 6 wapiennych filarach. Zdjęcie widoczne poniżej zrobiliśmy wcześniej, zanim dotarliśmy do Filisur. Ponieważ byliśmy dość podekscytowani czekającą nas wyprawą okazało się, że na stacji pojawiliśmy się godzinę przed czasem. Spokojnie zaparkowaliśmy samochód (7 CHF za cały dzień) i usiedliśmy w dworcowej kawiarence przyglądając się kolejnym składom, które pojawiały się i znikały co kilka minut, a wraz z nimi rozemocjonowani turyści.
No to w drogę!
Wreszcie doczekaliśmy się i my! Nasz pociąg zameldował się z iście szwajcarską punktualnością, po czym niezwłocznie ruszył na południe. Początkowo człowiek jest tak oszołomiony tym co widzi, że trudno mu się skupić na jednym obrazku i nerwowo wodzi głową dookoła wagonu. Na szczęście po chwili przychodzi opamiętanie. Spokojnie, podróż potrwa kilka godzin, nie trzeba wszystkiego na raz obejmować wzrokiem.
Szybko zorientowaliśmy się, że mamy ogromne szczęście – do naszego składu doczepiony został żółty odkryty wagon, który niegdyś był wykorzystywany do przewozu towarów, a dziś umożliwia turystom robienie pięknych zdjęć (jest on zamykany na czas przejazdu przez tunel „Albula”). Paweł korzystał z tego skwapliwie, choć na najwyższej przełęczy zmarzł niemiłosiernie. Różnica w temperaturach między dolinami a przełęczą, nawet latem, może osiągnąć nawet 20 stopni. Dlatego zawsze, niezależnie od aury w punkcie startu, warto mieć ze sobą coś ciepłego do narzucenia.
Bajkowa kraina gór i lodowców
I tak mijaliśmy kolejne góry i lodowce, oraz leżące u ich podnóża malownicze jeziora. Z pogodą nie trafiliśmy idealnie, ale to nie szkodzi – widoki są tak imponujące, a potęga tutejszej przyrody tak zniewalająca, że nawet gdyby padał rzęsisty deszcz byłoby pięknie. Niemniej jednak rezerwując sobie tę wycieczkę warto sprawdzić prognozę pogody ponieważ jeśli będzie niska podstawa chmur, to widoki mogą całkowicie w nich zniknąć. My natomiast marzymy jeszcze by kiedyś zobaczyć to wszystko w pięknej zimowej scenerii.
Po jakimś czasie, tuż przed punktem kulminacyjnym czyli przełęczą, dotarliśmy do dwóch jezior – Czarnego i Białego (Lej Nair i Lago Bianco), które i dosłownie i umownie stanowią granicę. Jedno z nich należy bowiem do zlewiska Morza Czarnego, drugie już do zlewiska Adriatyku. W tym miejscu świat alpejski powoli zacznie ustępować światowi śródziemnomorskiemu, a kultura niemiecka zmiesza się z włoską. Odtąd pociąg przestaje się wspinać, a zaczyna zjeżdżać w dół. I to dość ostro.
Dolina Poschiavo
Po pokonaniu serpentyn i wjechaniu do spokojnej doliny Poschiavo pociąg najtrudniejsze ma za sobą. W zabytkowym miasteczkiem Poschiavo, w którym skład zachowuje się jak tramwaj i mknie środkiem ulicy, obok dość ciasno zbudowanych domów.
Imponujący spiralny wiadukt
Za niewielką miejscowością Brusio znajduje się najsłynniejszy inżynieryjny obiekt na trasie w postaci 9-cio przęsłowego spiralnego wiaduktu. W celu oszczędności miejsca budowniczowie zaprojektowali półokrągły wiadukt, gdzie pociąg pokonując sporą różnicę wysokości jedzie najpierw szczytem tego wiaduktu, a po kilkudziesięciu metrach wjeżdża pod jedną z jego arkad. Gdyby pociąg był dłuższy mógłby w tym miejscu wjechać sam pod siebie.
Łącznik północy z południem
Nie będzie przesadą jeśli powiemy, że Bernina łączy „północ” z „południem”, ośnieżone Alpy ze śródziemnomorskimi winnicami. Niemal niezauważalnie wjechaliśmy do Włoch. Nagle pojawiły się sady owocowe i winnice, chmury ustąpiły miejsca ciepłym promieniom słońca.
Tirano – smaczna przerwa w podróży
W Tirano, docelowym mieście podróży, Bernina Express znów bardziej przypomina tramwaj i po prostu jedzie ulicą. Najpierw po lewej stronie wyłonił się opuszczony, w przeszłości bardzo luksusowy hotel, a po chwili po prawej stronie piękny XVI -wieczny kościół Matki Boskiej.
Wysiedliśmy na stacji końcowej i skierowaliśmy się do centrum. Mieliśmy półtorej godziny przerwy, nim nasz skład ruszył z powrotem do Szwajcarii. W Tirano świeciło już piękne słońce, z przyjemnością usiedliśmy więc w restauracyjnym ogródku i zamówiliśmy pizzę. Miała już ona zupełnie normalną i akceptowalną cenę, bo to co proponują Szwajcarzy, trzeba uczciwie przyznać, zakrawa na kpinę. Kosztowną kpinę. Później jeszcze kawa i lody i mogliśmy ruszać w drogę powrotną.
Informacje praktyczne
Swiss Travel Pass, czyli jak to zrobić żeby nie zbankrutować?
O bankructwo w Szwajcarii nietrudno. A przynajmniej o porządne uszczuplenie konta. Ta rozrywka też nie jest tania i po prostu trzeba się przygotować na spory wydatek. Planując korzystanie z jakichkolwiek atrakcji w Szwajcarii, a także transportu publicznego, najlepiej jest zakupić Swiss Travel Pass, który upoważnia do darmowych przejazdów kolejowych, autobusowych i komunikacją miejską na terenie całego kraju, a także pozwala pływać niektórymi statkami i korzystać z czterech kolejek górskich za darmo (Rigi, Schilthorn, Stanserhorn i Stoos), a z reszty z 50% zniżką. Stanowi też bilet wstępu do blisko 500 placówek muzealnych. I, tak jak w tym przypadku, uprawnia do darmowego przejazdu pociągami panoramicznymi. Jeśli zdecydujemy się na taką wycieczkę pamiętajmy, że dodatkowo należy wykupić tzw. miejscówkę. Jadąc w kierunku Włoch najlepiej wybrać miejsce po prawej stronie wagonu (patrząc w kierunku jazdy).
Jak kupić bilet na Berninę Express
Bilety na Berninę można kupić online za pośrednictwem strony Kolei Retyckich, a następnie je wydrukować (lub posiadać na smartfonie). We wszystkich środkach transportu w Szwajcarii kontrola biletowa polega na odczytaniu przez konduktora kodu QR.
Przykładowe ceny prezentują się następująco: z Chur do Tirano, w jedną stronę, 2 klasa – 79 CHF (w dwie strony 158 CHF). W 1 klasie ceny rosną odpowiednio do 127 CHF i 254 CHF. Do tego należy doliczyć 16 CHF w jedną stronę za rezerwację miejsca. Innym, nieco tańszym rozwiązaniem, jest pokonanie tej trasy zwykłym pociągiem. Nie ma on co prawda tak potężnych szyb, ale widoczność też jest całkiem niezła. W tym wypadku kwota oscyluje na poziomie 63 CHF w jedną stronę, ale tutaj nie trzeba kupować miejscówki.
Jeśli zdecydujemy się na Swiss Travel Pass to zapłacimy za niego: 281 CHF za czterodniowy (2 klasa) i 447 CHF (1 klasa), 418 CHF za ośmiodniowy (2 klasa) i 663 CHF (1 klasa) oraz 513 CHF za piętnastodniowy (2 klasa) i 810 CHF (1 klasa).
Aplikacja
W czasie podróży można skorzystać ze specjalnej aplikacji, dzięki której istnieje możliwość odsłuchania opowieści o oglądanych właśnie miejscach. Jest to właściwie system nazwany InfoTrainment – w wagonie należy połączyć się z siecią WiFi o takiej samej nazwie, dzięki czemu uzyskuje się dostęp do strony internetowej, która będzie wskazywać na mapie nasze aktualne położenie, ciekawostki związane z trasą, a także komunikaty audio zawierające komentarz odnośnie tego co widać za oknem. Z tego powodu warto zabrać ze sobą słuchawki, a jeśli ich nie posiadamy to można je pobrać w wagonie restauracyjnym za 2 CHF.
Poza tym w najciekawszych punktach w pociągu puszczany jest z głośników komentarz (w języku niemieckim i angielskim).
Dalej do Włoch!
Obok dworca czołowego, na którym bieg kończą i rozpoczynają Koleje Retyckie, znajduje się dworzec kolejowy włoskiego operatora (Trenitalia). Tutaj Swiss Travel Pass oczywiście już nie obowiązuje, ale z tego dworca dojedziemy do wielu miejsc w północnych Włoszech, m.in. do Mediolanu.
Bernina Express Bus
Jedną z opcji na kontynuowanie podróży jest skorzystanie z autobusu Bernina Express, który obsługuje połączenia z miasteczkiem Lugano, leżącym nad malowniczym jeziorem o tej samej nazwie.
Wpis powstał przy współpracy ze Szwajcarską Organizacją Turystyczną – w tym miejscu zapraszamy na jej stronę gdzie można uzyskać wiele cennych informacji oraz inspiracji do podróży.
Tekst: Beata Pomykalska
Fotografie: Paweł Pomykalski
Może Cię zainteresuje jeszcze:
Interesujący artykuł, ciekawie piszesz.
Dzięki 🙂