Pogranicze zawsze ma w sobie jakąś magię. Niewypowiedziany urok i niezwykłą energię. Targają nim zmienne wiatry, mieszają się żywioły. Powstałe z tego zamieszania wytwory kultury potrafią niesamowicie zaskakiwać. Przekład tego stanowią miasta, zabytki i rozmaite atrakcje Podkarpacia, które w połączeniu z piękną przyrodą czynią ten region niesamowicie intrygującym celem podróży. Jest tu wszystko: zamki, pałace, miasta i miasteczka, mnóstwo architektury drewnianej, ciekawe budowle sakralne, sielskie wioski, góry i rzeki, a nawet… zabytki przemysłu! Poniżej nasz wybór tego, co warto zobaczyć na Podkarpaciu.
Atrakcje Podkarpacia 1. Przemyśl
Przemyśl to: pogranicze, przenikanie, przepływ. Te słowa chyba są właściwe, by opisać miasto na granicy światów, miasto, które wciąż mocno tkwi na zachodzie, ale już lekko uchyla drzwi wschodowi. Znajdujemy tu niebywałe bogactwo kulturowe zamknięte w licznych zabytkach. Tak licznych, że trudno nam uwierzyć, że mieszczą się w tak niewielkim mieście. Mieszka tu bowiem tylko nieco ponad 60 tys. osób, ale miasto sprawia wrażenie znacznie większego. Trudno się oprzeć wrażeniu, że jest znacznie bardziej wielkomiejski niż mogłoby to wynikać z jego rozmiaru.
Przemyśl to także piękno, przyroda, przygoda. Piękne budowle, nieskażona nadsańska przyroda i mnóstwo możliwości do przeżycia fantastycznej przygody. I jak już wymieniamy te słowa na „p” to jeszcze panorama – z majaczącymi, ułożonymi piętrowo wieżami i kopułami świątyń jest naprawdę przepiękna.
Więcej na temat Przemyśla piszemy w osobnym artykule, który jest dostępny po kliknięciu tutaj.
Okolice Przemyśla
Przemyśl to też świetna baza wypadowa, z której można poznać różne niesamowite atrakcje Podkarpacia. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje sanktuarium w Kalwarii Pacławskiej, murowana cerkiew obronna w Posadzie Rybotyckiej czy forty dawnej potężnej twierdzy Przemyśl, które dziś stanowią „etapy” bardzo ciekawie wytyczonej rowerowej trasy fortecznej. Najbardziej niesamowite są jednak dwa miejsca: arboretum w Bolestraszycach i zamek w Krasiczynie.
Jeśli interesują Cię atrakcje wokół Przemyśla poznaj nasz kolejny artykuł – kliknij tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 2. Arboretum Bolestraszyce
Arboretum (od łacińskiego słowa „arbor” oznaczającego drzewo) to przestrzeń, w której uprawia się drzewa i krzewy w celach naukowych i hodowlanych. Pod Przemyślem wyszło to znakomicie! W małej wsi Bolestraszyce arboretum zostało założone w 1975 roku i obejmuje część dawnego majątku ziemskiego z zachowanym dworkiem, w którym dziś działa Muzeum Przyrodnicze. Jest świetnie zorganizowane i pięknie urządzone, tak że spokojnie można tu zaplanować nawet kilka godzin i poświęcić je na intensywną obserwację cudów natury, niespieszny spacer albo błogi odpoczynek na ławce. Więcej informacji, także o godzinach otwarcia i biletach można znaleźć klikając tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 3. Zamek w Krasiczynie
Renesansowo-manierystyczny zamek w Krasiczynie z przełomu XVI i XVII wieku to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych rezydencji szlacheckich w Polsce. Choć los go nie oszczędzał, dziś po remoncie zachwyca swą wspaniałą bryłą z czterema basztami (Boską, Papieską, Królewską i Szlachecką), dziedzińcem, attykami oraz potężnymi połaciami sgraffito. Komu jednak marzą się arystokratyczne wnętrza, ten musi pojechać do Łańcuta. Więcej o zamku po kliknięciu tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 4. Łańcut
Jedna z największych atrakcji Podkarpacia, a zarazem jedna z najpiękniejszych posiadłości arystokracji w Polsce. Zamek w Łańcucie czyli dawna rezydencja Lubomirskich i Potockich otoczona potężnymi fortyfikacjami bastionowymi z pierwszej połowy XVII wieku. Spośród magnackich rezydencji w Polsce wyróżnia się dobrze zachowanymi wnętrzami oraz bogatymi zbiorami sztuki i rzemiosła artystycznego. Obiekt otacza przepiękny park z szeregiem zabytkowych oraz nowych budynków (m.in. oranżerią czy storczykarnią). Całości dopełnia wozownia z efektowną kolekcją powozów. Na wizytę tutaj warto zarezerwować kilka godzin. Więcej o zamku po kliknięciu tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 5. Leżajsk
Najcenniejszym zabytkiem Leżajska jest XVII-wieczna bazylika Zwiastowania NMP i klasztor oo. bernardynów otoczone obwarowaniami. Świątynia zachwyca swym cudownym wnętrzem – malowidłami, barokowym ołtarzem głównym czy manierystyczną amboną. Jednak najsłynniejszym i najwspanialszym elementem wyposażenia są barokowe organy z końca XVII wieku (później ulepszane). Zachwycają dźwiękiem i dekoracją snycerską. W Leżajsku warto także zajrzeć na cmentarz żydowski, na którym znajduje się ohel cadyka Elimelecha, niezwykle popularne miejsce pielgrzymek chasydów.
Atrakcje Podkarpacia 6. Pałac w Julinie
Wiadomo, drewnianymi kościołami i cerkwiami Podkarpacie stoi, ale taki budynek świecki z drewna? Prawdziwe cudeńko! Pałac w Julinie powstał w drugiej połowie XIX wieku z fundacji Alfreda II Potockiego, właściciela Łańcuta. Przyjmował tu znakomitych gości przybywających na wizyty połączone z polowaniami. W skład kompleksu wchodzi jeszcze budynek gospodarczy oraz „dyrektorówka”.
Pałacyk otoczony jest lasem sosnowym więc jeśli ktoś szuka tego mitycznego duetu w postaci „ciszy i spokoju” to one właśnie tutaj naprawdę są. Biegnie tędy ścieżka rowerowa szlaku Green Velo, obok znajduje się punkt obsługi rowerzystów, czyli miejsce, w którym można odpocząć albo coś zjeść.
Atrakcje Podkarpacia 7. Skansen w Sanoku
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku jest jednym z najstarszych skansenów w Polsce, a zarazem podobno największym jeśli chodzi o liczbę zgromadzonych obiektów. Można tu spokojnie spędzić pół dnia przyglądając się wsiom z przeszłości zamieszkałym przez Łemków, Bojków i Pogórzan.
Na zwiedzających czekają ich domostwa, zagrody i świątynie, a także sektor bardzo ciekawy przemysłowy. Bo choć Podkarpacie kojarzy nam się przede wszystkim z sielskością i piękną przyrodą, to jednak jest ono jednym z najstarszych ośrodków górnictwa naftowego na świecie. W skansenie jest też przepięknie zrekonstruowany Rynek Galicyjski, który wspaniale oddaje klimat dawnego miasteczka, a wisienką na torcie jest drewniany dwór z autentycznymi wnętrzami. Warto też zajrzeć na stare miasto w Sanoku, które ładny rynek i ciekawy zamek, a w nim zbiory ikon oraz obrazów urodzonego w tym mieście Zbigniewa Beksińskiego. Więcej o skansenie, w tym informacje praktyczne znajdziesz klikając tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 8. Jarosław
Jarosław to niesamowicie przyjemne i klimatyczne miasto, które zachwyca cennymi zabytkami sakralnymi różnych wyznań (kościoły, cerkiew, synagogi), atmosferą dawnej wielokulturowości, eleganckim rynkiem z efektownym ratuszem i bardzo cenną kamienicą Orsettich oraz ciekawymi imprezami jak słynny Jarmark czy Festiwal Muzyki Dawnej. Wszystko to czyni z Jarosławia nie tylko jedną z największych perełek Podkarpacia, ale w ogóle całego kraju, a do tego pozostaje wciąż nie odkryty i niezadeptany.
Jarosław, a także ponad 80 innych uroczych miejscowości znalazło się w naszej bestsellerowej książce „Polska z pomysłem. Miasta i Miasteczka”. Zobacz książkę tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 9. Cerkiew św. Paraskewy w Radrużu
Świątynia jest przepięknie położona na niewysokim pagórku tuż nad potokiem Radrużka. Uchodzi za jedną z najstarszych i najpiękniejszych na terenie Polski. Pierwotnie protestancka, później greckokatolicka, obecnie nie pełni funkcji sakralnej, a wyłącznie muzealną (podlega pod Muzeum Kresów w Lubaczowie).
Została zbudowana pod koniec XVI wieku (z drewna dębowego i jodłowego), a z następnego stulecia pochodzi jej przepiękny ikonostas. Obok stoi drewniana dzwonnica. W przeszłości pełniła także funkcje obronne, co potwierdza otaczający ją mur (dzisiejszy pochodzi z XIX wieku). Poza ogrodzonym terenem znajduje się malowniczy cmentarz. W 2013 roku została doceniona przez UNESCO i wraz z innymi cerkwiami Polski i Ukrainy wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa.
Inne drewniane świątynie
Jak wiadomo wschodnia Polska drewnianymi cerkwiami i kościołami stoi tak więc stanowią ona także malownicze atrakcje Podkarpacia. Warto odwiedzić choć kilka z nich. Nasze „must see” to cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Uluczu (koło Sanoka), cerkiew w Smolniku, kościół Wszystkich Świętych w Bliznem (datowany na XV wiek i wraz z innymi drewnianymi kościołami Małopolski i Podkarpacia wpisany na Listę Dziedzictwa UNESCO), kościół Wniebowzięcia NMP w Haczowie (również wpisany na Listę UNESCO).
Atrakcje Podkarpacia 10. Pałac w Narolu
Barokowy pałac zbudowała rodzina Łosiów pod koniec XVIII wieku. Był prawdziwą skarbnicą sztuki, którą z lubością tu kolekcjonowano. Niestety nie przetrwał II wojny światowej. Definitywną „kropkę nad i” postawiło NKWD w lutym 1945 roku, kiedy puściło pałac z dymem (wraz z ukrywającymi się tu AKowcami). W stanie ruiny przetrwał do lat 90. kiedy zaczęły się prace na rzecz jego uratowania.
Dziś jest w rękach prywatnych i choć do dawnej świetności jeszcze trochę mu brakuje, to bardzo cieszy fakt, że jest zabezpieczony. Latem oraz we wrześniowe weekendy można go obejrzeć z zewnątrz – a warto bo bryłę ma bardzo ciekawą i otacza go zabytkowy ogród – a także zajrzeć do środka by zobaczyć m.in. kilka zdjęć z ostatnich dni, w których błyszczał.
Atrakcje Podkarpacia 11. Skansen w Kolbuszowej
Park etnograficzny prezentuje tradycyjne budownictwo, zwyczaje i dawny styl życia Lasowiaków i Rzeszowiaków. To dwie niewielkie grupy etnograficzne niegdyś żyjące mniej więcej w północnych regionach obecnego województwa podkarpackiego. Na bardzo rozległym terenie przenosimy się tu do przełomu XIX i XX w., choć niektóre spośród 80 obiektów małej i dużej architektury pochodzą nawet z XVIII stulecia. Stoją tu chałupy, zabudowania gospodarcze i inwentarskie, młyn, szkoła, kościół i wiele, wiele innych. Więcej informacji o skansenie można znaleźć klikając tutaj.
Skansen w Kolbuszowej jest jednym z bohaterów drugiego tomu serii „Polska z pomysłem”, który opowiada o „Wioskach i Sielskich zakątkach”. Znajdziesz go tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 12. Krosno
Zgodnie z hasłem reklamowym to „miasto szkła”, więc zwiedzania Krosna nie można zacząć inaczej jak od wizyty w znakomitym Centrum Dziedzictwa Szkła (Informacje praktyczne można znaleźć tutaj). Poznać tu można historię hutnictwa, zasady wyrobu tego produktu a także obejrzeć mnóstwo prawdziwych dzieł sztuki. Poza tym Krosno oferuje ładną starówkę z przyjemnym rynkiem oraz kilkoma ciekawymi świątyniami.
Okolice Krosna
Przyjemna atmosfera i ładna zabudowa tworzą idealną kombinację. A jeśli do tego dorzucimy to, co Krosno ma w okolicy, to miasto staje się wręcz idealnym kierunkiem na weekendowy wypad. Znajdziemy tu na przykład muzeum Marii Konopnickiej w dworku w Żarnowcu, ruiny zamku w Odrzykoniu, drewniany kościół w Haczowie, który figuruje na liście UNESCO, zabytkową Duklę i niesamowitą wioskę Jaśliska z bogatej miejskiej historii. A dalej czeka na nas piękny Beskid Niski, cichy i spokojny zakątek Polski.
Atrakcje Podkarpacia 13. Uzdrowisko Iwonicz-Zdrój
Iwonicz-Zdrój leżący kilka kilometrów od Krosna to podobno to jedna z najstarszych w Polsce miejscowości uzdrowiskowych o korzeniach sięgających drugiej połowy XVI wieku! Słynie z prozdrowotnych wód mineralnych oraz gęstych lasów bukowo-jodłowych.
Tym co jednak nam się najbardziej spodobało są eleganckie drewniane wille i pensjonaty a także efektowne pijalnie wód. Powstałe one w czasie największego rozkwitu miejscowości na przełomie XIX i XX wieku. Po prostu są piękne. To idealne miejsce i na dłuższy pobyt leczniczo-wypoczynkowy i na jedno leniwe popołudnie z dala od zgiełku.
Atrakcje Podkarpacia 14. Bóbrka
Koło Krosna leży też Bóbrka, w której w latach 50. XIX wieku założono pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej. Mózgiem tego przedsięwzięcia był farmaceuta i wielki naukowiec Ignacy Łukasiewicz. Swego czasu powiedział:„Człowiek na świecie jest jak żołnierz na warcie, dopóki żyje pracować musi, a co zapracuje tego do grobu nie zabierze, przyda się to dla innych ludzi…”. Jego badania przydały się jak mało co, a pozostawiona kopalnia, nie dość, że nadal działa, to jeszcze jest świetnym muzeum. Więcej informacji na stronie www.
Muzeum znalazło się w wśród ponad 100 innych obiektów, które ujęliśmy w trzecim tomie „Polski z Pomysłem”. Tym razem jest on poświęcony „Zabytkom techniki” – książkę znajdziesz tutaj.
Atrakcje Podkarpacia 15. Rzeszów
Stolica województwa to Rzeszów, który słynie ze swoje pięknego i gwarnego rynku z ładnymi kamienicami i naprawdę wspaniałym ratuszem. Jest tu też kilka ciekawych świątyń, ładny deptak, jeszcze ładniejsza Aleja Kasztanowa, potężny zamek Lubomirskich oraz bardziej kameralny pałac letni tej rodziny, a także Muzeum Dobranocek i ciekawe podziemia.
Atrakcje Podkarpacia 16. Bieszczady
I na sam koniec Bieszczady. Piękne o każdej porze roku. Reklamować ich nie trzeba. 🙂 Dlatego na zachętę do wędrówek, kilka ujęć. Najlepiej tu przyjechać w październiku. Wtedy jest chyba najpiękniej. Można też przejechać tzw. Pętlę Bieszczadzką od d Kalwarii Pacławskiej pod Przemyślem przez Lutowiska, Wołosate, Cisną do Zagórza pod Sanokiem. I oczywiście trzeba pamiętać o zaporze w Solinie i pięknym jeziorze zaporowym.
Tekst: Beata Pomykalska; Fotografie: Paweł Pomykalski
Być może zainteresuje Cię jeszcze dokładne poznanie Roztocza? Koniecznie zerknij tutaj.
Kiedy już rozsmakujesz się w Polsce wschodniej, to koniecznie pojedź też na Podlasie! Zobacz tutaj, jak tam pięknie!
A może interesuje Cię inna część Polski? W takim razie zapraszamy na Dolny Śląsk – zobacz tutaj.
