Dolny Śląsk skrywa wiele fascynujących miejsc, ale Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim bez wątpienia zasługuje na szczególne miejsce na liście najpiękniejszych i najbardziej niezwykłych budowli regionu. Łączy w sobie wiele elementów: piękną architekturę, malownicze położenie, ciekawą postać w tle, a do tego historię odrodzenia niczym feniks z popiołów. Jest położony na niewielkim wzgórzu i zdradza swoją obecność wystając nieco ponad korony drzew.
Wielkie nazwiska w Kamieńcu Ząbkowickim
Opowieść o pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim to też opowieść o Mariannie. Kim więc była ta nietuzinkowa postać? Marianna była córką króla Niderlandów Wilhelma I i żoną Albrechta Hohenzollerna, najmłodszego syna króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Po ślubie z księciem Albrechtem Pruskim Marianna zamieszkała w Berlinie, ale życie dworskie wyraźnie jej nie służyło. Ciasny gorset konwenansów, etykiety i oczekiwań wrzynał się w nią bardzo mocno. Tak mocno, że gdy tylko nadarzyła się okazja uwolnienia od narzuconych reguł, z którymi się nie zgadzała, w 1837 roku przeniosła się wraz z mężem do odziedziczonych po matce dóbr na Śląsku.
Na swoją siedzibę wybrała Kamieniec Ząbkowicki, gdzie zaczęła wznosić piękny neogotycki pałac. Prowadziła też ożywioną działalność gospodarczą, rolniczą i charytatywną. Nie bez przyczyny zyskała miano „matki ubogich i sierot”. Dbała o inne kobiety – założyła szkołę hafciarską dla dziewcząt czy tzw. Kasę Wdowią a z myślą o wszystkich ochronkę, szpital, szkołę dla dzieci chłopskich. ałac w Kamieńcu Ząbkowickim Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim
Pomysłowa bohaterka Kamieńca Ząbkowickiego
O ile w sferze publicznej układało jej się bardzo dobrze, o tyle życie prywatne było prawdziwą porażką. Mąż ją zdradzał przez dłuższy czas, a gdy odpłaciła mu tym samym zażądał rozwodu. I gdyby na tym się skończyło, to nie byłoby w tym nic dziwnego. Marianna urodziła jednak nieślubne dziecko, co dla pruskiego dworu było zniewagą nie do przyjęcia. Zaczęto ją szykanować. I tak np. państwo utrudniało jej kontakt z dziećmi z prawego łoża, a także zakazało pobytu w Prusach dłuższego niż 24 godz., przy czym każdy taki pobyt musiała zgłaszać odpowiednim służbom.
Marianna przechytrzyła władzę i zakupiła majątek Weißwasser kilkanaście kilometrów od Kamieńca, ale już po austriackiej stronie granicy (dziś Bílá Voda w Republice Czeskiej). I tak bez przeszkód mogła doglądać swoich śląskich włości, a w szczególności budowanego olśniewającego pałacu, który jest jej piękną spuścizną. Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim
Pałac Marianny Orańskiej – wielkie dzieło neogotyku
Budowa pałacu rozpoczęła się w 1838 roku według projektu znanego niemieckiego architekta Karla Friedricha Schinkla, czołowego przedstawiciela klasycyzmu i neogotyku w architekturze XIX wieku. Schinkel, twórca wielu wybitnych budowli w Berlinie i Poczdamie, nadał projektowi pałacu cechy monumentalne i romantyczne zarazem. Po jego śmierci w 1841 roku, prace kontynuował jego utalentowany uczeń i współpracownik, Friedrich August Stüler, który udoskonalił koncepcję pałacu i nadzorował jego realizację przez kolejne lata. Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim
Architektura pałacu
Pałac zbudowany został na planie prostokąta i zachowuje perfekcyjną symetrię oraz osiowość, co świadczy o klasycznym podejściu do planowania przestrzennego w duchu XIX-wiecznego akademizmu. Elewacje wykonane z czerwonej cegły, zdobione detalami z piaskowca, harmonijnie współgrają z zielenią otaczającego krajobrazu.
Cztery masywne, ponad 30-metrowe wieże, które zdradzają obecność pałacu już z daleka, zwieńczone krenelażami nadają mu surowy, a jednocześnie dostojny charakter, zaś ostrołukowe okna oraz dekoracyjne maswerki podkreślają gotycki charakter rezydencji. Na szczególną uwagę zasługuje centralne wejście do pałacu z pompatycznym portalem oraz dziedziniec wewnętrzny, otoczony krużgankami i wieżami, który stanowi środek kompozycyjny założenia.
Wnętrza pełne przepychu
Wnętrza pałacu pierwotnie urządzone były z wielkim rozmachem. Znajdowały się tu reprezentacyjne salony, biblioteka, prywatne apartamenty, kaplica i rozległe hole. Wiele z elementów wyposażenia zostało sprowadzonych z Holandii i Niemiec. Pałac był wyposażony w nowoczesne jak na owe czasy instalacje techniczne, w tym system ogrzewania oraz unikalny system kanalizacji i wentylacji.
Powojenne losy
Po II wojnie światowej pałac oczywiście niszczał. Został rozkradziony, zdemolowany, a z czasem zostawiony sam sobie. Ostatecznej katastrofie zapobiegł prywatny dzierżawca, który pojawił się w latach 80. i wykonał zabezpieczenie dachu oraz otworów okiennych. Dziś ten wspaniały zabytek należy do gminy i sukcesywnie odzyskuje dawny blask, który tak dramatycznie utracił od 1945 roku. Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim sukcesywnie, z roku na rok staje się coraz piękniejszy.
Zwiedzanie pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim
Od kilku lat pałac jest udostępniony do zwiedzania. Turyści mogą podziwiać odrestaurowane części wnętrz, zwiedzać sale pałacowe, kaplicę oraz wejść na tarasy widokowe. Zwiedzanie odbywa się tylko z przewodnikiem, który w ciekawy sposób przybliża historię obiektu oraz postaci z nim związanych. Spacer po pałacu trwa około 60 min.
Warto pamiętać, że do pokonania jest sporo schodów więc niestety nie jest do miejsce przystosowane dla wózków dziecięcych czy osób z ograniczoną mobilnością. Bilety w cenie 40 zł normalny i 35 zł ulgowy kupuje się w punkcie kasowym w „czerwonym kościele” koło parkingu (opłata za parking wynosi 10 zł). Następnie alejką prowadzącą lekko pod górę należy podejść pod wskazany punkt zbiórki i tam czekać na przewodnika. Po zakończonym zwieszaniu warto pospacerować jeszcze po parku. Wszystkie informacje praktyczne dotyczące zwiedzania pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim są dostępne tutaj.
Klasztor u stóp pałacu
U podnóża pałacu Marianny Orańskiej stoi cenny gotycko-barokowy zespół klasztorny z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jakuba Starszego. Jego historia sięga połowy XIII wieku i wiąże się z przybyciem cystersów. Choć dziś kościół pełni funkcję kościoła parafialnego, a w klasztorze mieści się archiwum, to kompleks leży na ciekawym Szlaku Cysterskim, podobnie jak na przykład słynny Lubiąż.
Jeśli interesuje Cię klasztor w Lubiążu to zobacz nasz kolejny artykuł. Kliknij tutaj.
Okolica i inne atrakcje
Kamieniec Ząbkowicki leży w regionie bogatym w atrakcje turystyczne. W niedalekiej odległości znajduje się Ząbkowice Śląskie, znane z krzywej wieży i historii „Frankensteina”. W pobliskim Bardzie można podziwiać barokowe sanktuarium maryjne, spłynąć pontonem Nysą Kłodzką, a także wdrapać się na Skalny Obryw i zachwycić wspaniałą panoramą. Dla miłośników przyrody atrakcją będą Góry Bardzkie, oferujące liczne szlaki piesze i rowerowe. Godny uwagi jest też klasztor w Henrykowie oraz twierdza i zabudowa miasteczka Srebrna Góra. Więcej szczegółów można znaleźć w naszym artykule o Ziemi Ząbkowickiej – wystarczy kliknąć tutaj.
Więcej atrakcji Dolnego Śląska znajdziesz w naszym zastawieniu – kliknij tutaj.
