Gdyby tworzyć listę najwspanialszych średniowiecznych czeskich kościołów – Kutna Hora na pewno by się na niej znalazła.
Gdyby tworzyć listę najbardziej uroczych i klimatycznych czeskich miasteczek – Kutna Hora na pewno by się na niej znalazła.
Gdyby tworzyć listę: zamków, zabytków techniki, a nawet pewnych osobliwości – Kutna Hora na pewno by się na niej znalazła.
To jedno z tych miejsc w Republice Czeskiej, które absolutnie trzeba odwiedzić i w gąszczu brukowanych uliczek zanurzyć się równie mocno, co w fascynujących dziejach. Położona 65 km od Pragi miejscowość słynie przede wszystkim z imponującego pięcionawowego kościoła św. Barbary, który jest wybitnym majstersztykiem architektury gotyckiej. Dość rzadkie w Czechach wezwanie wiąże się z górniczą przeszłością – w Kutnej Horze przed wiekami wydobywano srebro, a w XIV wieku założono mennicę królewską, w której bito praskiej grosze. To sprawiło, że miasto stało się drugim po Pradze najważniejszym w Królestwie Czeskim i jego głównym ośrodkiem finansowym.
Od miasta górniczego do turystycznej perełki
Dynamiczny rozwój został przerwany przez wojny husyckie – miasto zostało splądrowane, a większa część ludności wypędzona, ale w 1469 r. udało się przywrócić wydobycie srebra i sytuacja na jakiś czas się ustabilizowała. W mieście panował dobrobyt, mimo zaprzestania bicia tutaj grosza praskiego w 1547 r. Cios górnictwu zadała natomiast wojna trzydziestoletnia. Po niej Kutna Hora odrodziła się jako ośrodek rzemieślniczy. W 1727 r. Kutná Hora definitywnie przestała być miastem górniczym.
Obecnie jest bardzo popularnym celem turystów, którzy odwiedzają ją zwykle przy okazji wizyty w Pradze. Cenne zabytki a także zachowana zabudowa i układ urbanistyczny średniowiecznego miasta, sprawiają, że miejscowości jest wyjątkowo urocza. Do tego mnogość pensjonatów i lokali gastronomicznych sprawia, że można tu spędzić przyjemne kilka godzin lub uczynić sobie z Kutnej Hory bazę wypadową do zwiedzania kraju środkowoczeskiego.
Kutna Hora sakralna
Kościół św. Barbary
Historia
Do najcenniejszych zabytków Kutnej Hory bezsprzecznie należy kościół św. Barbary, wzniesiony po południowo – zachodniej stronie starego miasta, na miejscu początkowo nie objętym miejskimi murami obronnymi, około 200 metrów od nich. Usytuowany został na eksponowanym miejscu, tuż przy wysokich skarpach opadających od wschodu do rzeki. Pierwotnie miało to zapewnić bezpieczne miejsce schronienia dla mieszkańców w sytuacji zewnętrznego zagrożenia, a dziś przesądza o malowniczości obiektu.
Budowę monumentalnej świątyni z lokalnego piaskowca, którą poświęcono patronce górników, rozpoczęto w 1388 r. i pod pewnymi względami trwała ona do 1905 r. Przebiegała ona w kilku etapach, a jej postępy były uzależnione od pomyślności ekonomicznej mieszczan i stabilności politycznej.
Fenomenalna architektura
Pierwszym architektem był prawdopodobnie Johann Parler, syn Piotra Parlera. Początkowo zaplanowano ją jako obiekt trójnawowy, ale wielka późnogotycka rozbudowa doprowadziła do powiększenia go o dwie nawy zewnętrzne i utworzenia wielkiej pięcionawowej konstrukcji z prezbiterium i ambitem na wschodzie. Całość uzupełniono wieńcem kaplic obwodowych wzorowanych na stylu francuskich katedr.
Najbardziej zachwycającym i charakterystycznym elementem tego kościoła jest mnogość przypór opinających zewnętrzne nawy korpusu, które połączono łękami oporowymi z nawą główną. Wnętrze zachwyca bogato ukształtowanymi sklepieniami zwłaszcza pętlicowym, które jest arcydziełem fazy schyłkowej gotyku. Obok Sali Władysławowskiej na Hradczanach w Pradze jest najznamienitszym tego przykładem na terenie Republiki Czeskiej.
Kościół olśniewa także mnogością późnogotyckich zdobień kamieniarsko-rzeźbiarskich. Szczególnie interesujące są dość rzadkie freski o tematyce górniczej, których fragmenty można znaleźć w kaplicach bocznych. Do kompleksu kościelnego należy także wolnostojąca kaplica Bożego Ciała zbudowana w połowie lat osiemdziesiątych XIV w. na skraju skalistego cypla. Pierwotnie była to kaplica cmentarna, a cmentarz znajdował się na terenie późniejszego kolegium jezuickiego.
Kolegium Jezuickie
Bardzo okazały gmach kolegium jezuickiego z narożnymi wieżami wznosi się tuż obok kościoła św. Barbary. Powstał w epoce wzmożonej kontrreformacji, kiedy arcykatoliccy Habsburgowie przy użyciu siły tego zakonu wprowadzali nowe porządki religijne i rozprawiali się z protestantami. Wczesnobarokowy obiekt powstawał przede wszystkim w latach 1666-1676, ale prace kontynuowano jeszcze w XVIII w.
Pierwotnie miał być zbudowany na rzucie litery E, jednak ze względu na to, że nie dobudowano skrzydła południowego, budynek otrzymał kształt litery F. Ważną częścią kompleksu jest deptak – ulica Barborska – prowadzący do kościoła św. Barbary z dekoracją rzeźbiarską autorstwa Františka Bauguta.
Kutna Hora przemysłowa.
Opowieści o górnictwie srebra.
Idąc dalej ul. Barborską po chwili po prawej stronie miniemy budynek Hrádek. Powstał w 1312 r. pierwotnie jako drewniana twierdza, w latach 1400–1420 został przebudowany na mały murowany zamek, a na przełomie XV i XVI w. całkowicie przebudowany na pałac. W 1686 r. umieszczono w nim seminarium duchowne jezuitów, którzy użytkowali do kasaty zakonu w 1773 r. Od 1947 r. mieści się w nim jeden z dwóch oddziałów Muzeum Srebra. Drugi oddział znajdziemy w tzw. Domu Kamiennym (czes. Kamenný dům) przy Václavské náměstí 183/26. Jest to późnogotycki dom mieszczański z lat 80. XIV w., który do aktualne funkcji został zaadaptowany w 1902 r.
W ramach poznawania górniczej przeszłości miasta można się również wybrać na trasę Cesta stříbra (Droga srebra), na której pokazywane jest średniowieczne górnictwo, a także obróbka surowego srebra i technologia bicia monet. Na trasie zwiedzania znajduje się również replika kopalni z wyposażeniem technicznym, oryginalna duża maszyna górnicza o napędzie konnym, „osada górnicza”, a także sztolnia o długości 250 m.
Wszystkie informacje o trasach zwiedzania, rezerwacjach oraz cenach biletów na stronie www.cms-kh.cz
Mennica w stylu włoskim
Vlašský dvůr czyli Dwór Włoski pierwotnie był siedzibą Mennicy Centralnej, a został tak nazwany na cześć włoskich ekspertów, którzy stali na czele reformy menniczej. Kompleks zabudowy powstał w XIII w., następnie został przebudowany w XIV w. i składał się z warsztatów-kuźni, które ulokowano wokół dziedzińca oraz komory menniczej, zwanej „Preghaus”, w której bito grosze praskie. Ponadto obiekt ten pełnił rolę czasowej siedziby królewskiej, podczas wizyt monarchy w kopalniach srebra w Kutnej Horze. W 1770 r. przeniesiono tutaj ratusz miejski, a pod koniec XIX w. obiekt przeszedł neogotycką przebudowę.
Kolejna cenna świątynia
Przy Havlíčkovo náměstí stoi gotycki kościół św. Jakuba, który powstawał jako główny kościół miejski, finansowany przez lokalnych patrycjuszy oraz mennicę. Jego budowa trwała od pierwszej połowy XIV w. do XV w. Jest łatwo rozpoznawalny dzięki parze wież fasady zachodniej, z czego północna ma 80 m, a południowa nigdy nie została ukończona.
Świątynię zaprojektowano jako trójnawową halę o wysokości 19 m ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Od wschodu wieńczy go wydłużone wieloboczne prezbiterium. Całość uzupełniają kaplice boczne. Gotyckie stalle w prezbiterium wykonał rzeźbiarz Jiří z Elkuš w 1484 r., odnowiono je w XIX w. Ponadto wnętrze posiada głównie barokowe elementy dekoracyjne.
Co jeszcze oferuje Kutna Hora?
Tradycyjna kolumna
Kolumnę morową, którą znajdziemy na ul. Šultysovej wykonał jezuicki rzeźbiarz František Baugut w latach 1714–1715. Jest to cenne dzieło barokowe, powstałe wotum za ustąpienie epidemii dżumy w 1713 r. oraz upamiętnienie ofiar tej zarazy. Zwieńczenie kolumny zdobi figura Matki Boskiej Niepokalanej. Cokół zdobią charakterystyczne dla Kutnej Hory rzeźby świętych i górników. Przy ulicy tej warto jeszcze zwrócić uwagę na budynek pod numerem 173. Jest to renesansowy Dom Jana Šultysa, który na początku XVII w. pełnił funkcję burmistrza miejscowości.
I wyjątkowa studnia
Godnym uwagi zabytkiem techniki jest kamienna fontanna w kształcie dwunastoboku, znajdująca się na Rejskově náměstí. Jej twórcą był prawdopodobnie Matěj Rejsek i czasami nazywana jest Fontanną Rejska. Od momentu budowy w 1495 r. aż do 1663 r. a funkcję zbiornika wody pitnej. Rozwiązało to problem braku źródeł wody, które zostały zakłócone przez działalność górniczą. Tłem dla fontanny jest kościół św. Jana Nepomucena wzniesiony w stylu barokowym w latach 1734–1752, na miejscu domów zniszczonych przez pożar w 1730 r.
W okolicy Kutnej Hory
Kutna Hora, słynie także z opactwa Sedlec z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Jana Chrzciciela. Założone zostało w 1142 r., ale większość zespołu klasztornego powstała w drugiej połowie XIII w. w szczytowym okresie zajmował powierzchnię 20 ha i należał w średniowieczu do największych i najbogatszych klasztorów na ziemiach czeskich. Na przełomie XVII i XVIII w. kościół uzyskał unikalną formę barokowo-gotycką według projektu architekta Jana Santiniego Aichela. N
iedaleko opactwa znajduje się Kościół Wszystkich Świętych, znany z Ossuarium, które było kaplicą cmentarną, zbudowaną pod koniec XIV w. i przebudowaną w stylu barokowym na początku XVIII w. także przez Aichela. Szacuje się, że złożono w nim kości ponad 40 000 osób zmarłych w wyniku epidemii dżumy i wojen husyckich. Wyjątkową dekorację, której głównym elementem jest żyrandol złożony ze wszystkich dużych kości ludzkiego ciała, wykonał rzeźbiarz František Rint.
Jeśli interesują Cię Czechy to zajrzyj też do tekstu na temat Kuksu. Znajdziesz go tutaj i z pewnością będziesz zachwycony.
W Czechach koniecznie trzeba też odwiedzić Czeski Krumlov. Poczytaj o nim tutaj.
Wiele miejsc w Czechach poznasz dzięki naszej książce „Czechy Nieoczywiste” wydane przez Dom Wydawniczy Księży Młyn. Znajdziesz ją tutaj.
