Bośnia i Hercegowina to niezwykły kraj będący esencją tego wszystkiego z czym kojarzą się Bałkany. Po brzegi wypełniony pięknymi krajobrazami i niezwykłymi zabytkami. Jakie atrakcje wybrać by doświadczyć tej różnorodności? Poniżej znajduje się zestawienie 25 naszych ulubionych miejsc, które polecamy wszystkim chcącym głębiej poznać BiH. Będą zarówno klasyki jak Mostar czy Sarajewo, jak i rzadziej odwiedzane Trebinje czy Banja Luka. Zamki, wodospady, meczety, monastery, mosty – barwa plecionka składająca się na kraj „o kształcie serca”.
Jedziesz do Bośni? Może zatrzymasz się na Morawach Południowych w Czechach? Kliknij tutaj i zobacz jak tam ładnie! 🙂
1. Mostar – Bośnia i Hercegowina w najsłynniejszym wydaniu
Mostar, malowniczo położony na dwóch brzegach Neretwy, to największa atrakcja turystyczna Bośni i Hercegowiny. Posiada niezwykły klimat, który sprawia, że zachwyca niemal każdego przybysza. Starówka skupiona wokół najsłynniejszego zabytku, arcydzieła XVI-wiecznej inżynierii – Starego Mostu – wypełniona jest wąskimi brukowanymi uliczkami z poturecką zabudową. Pozwala poczuć ducha dawnego orientalnego miasta. Niestety w sezonie jest niesłychanie zatłoczona, więc mając to na uwadze warto tu przyjechać wczesną wiosną lub późną jesienią.
Nasz tekst o Mostarze:
2. Blagaj – dzika natura i dzieło człowieka
10 km na południowy wschód od Mostaru ulokowała się dawna turecka „kasaba”, czyli małe prowincjonalne miasteczko. Znajdziemy tu m.in. dwa meczety i dawną łaźnię, a nad całością dominuje pamiątka po czasach przedtureckich w postaci ruin średniowiecznego zamku. Do Blagaju przyjeżdża się jednak przede wszystkim dla niespotykanej nigdzie indziej rzeczy – wywierzyska rzeki Buny, nad którym ulokowała się „tekija” (w uproszczeniu klasztor) derwiszów, czyli członków mistycznego bractwa muzułmańskiego. Bez wątpienia to arcydzieło natury i człowieka.
Nasz tekst o Blagaju:
3. Žitomislići – Bośnia i Hercegowina to też prawosławie
Tak jak na całych Bałkanach, tak i w Hercegowinie, mieszają (mieszały) się ludzie, języki i religie. Uzupełnieniem mozaiki tego regionu jest prawosławny klasztor w miejscowości Žitomislići, który zobaczyć można przy trasie Mostar-Metković. Pierwsza cerkiew stanęła tu już w XV wieku, a w drugiej połowie XVI wieku wzniesiono dzisiejszy monaster. Był on ważnym miejscem dla duchowości i kultury okolicy – działała tu słynna szkoła przepisywania ksiąg, później seminarium duchowne, a także biblioteka z cennymi zbiorami.
W świątyni mnisi zgromadzili wiele ikon o niemałym znaczeniu artystycznym. Niestety kompleks poważnie ucierpiał zarówno podczas II wojny światowej, jak i wojny jugosłowiańskiej. Obecnie jest odbudowany, ale utraconych cennych ksiąg i obrazów nic nie zrekompensuje.
4. Počitelj – kolonia artystów
Počitelj to urocze, stare miasteczko na lewym brzegu Neretwy, około 30 km poniżej Mostaru. Przez swoje położenie na wklęsłym i stromym zboczu skalnym, które jest otwarte na szeroką dolinę, sprawia wrażenie scenografii teatralnej. Dzięki temu, że zachował oryginalną turecką zabudowę, pozwala dokładnie poznać jak przed wiekami wyglądała prowincjonalna orientalna miejscowość.
Jest to pierwsza tego typu osada, którą zobaczymy po opuszczeniu chorwackiego, śródziemnomorskiego wybrzeża i na pewno zdziwi nas jej odmienność. Można się tu dowiedzieć co to „medresa”, co to „hamam” i do czego służyła „sahat kula”.
Nasz tekst o Počitelju:
5. Stolac – Bośnia i Hercegowina w wydaniu mniej znanym
Stolac stanowi jeden z ciekawszych zespołów zabytkowych w Hercegowinie, choć nie cieszy się nawet najmniejszym zainteresowaniem turystów. Jak dotąd po prostu nie został przez nich odkryty. A szkoda. Bośnia i Hercegowina zdecydowanie powinna popracować nad jego promocją.
Miasteczko leży malowniczo położone nad Bregavą, przy drodze z Mostaru do Trebinja. W czasie wojny bardzo ucierpiało, przez co pozornie może nie robić najlepszego wrażenia, ale skrywa w sobie kilka ciekawych zabytków (łaźnia, meczety, ciekawy most, twierdza) i klimat prowincjonalnej tureckiej „kasaby” przesiąkniętej wpływami śródziemnomorskimi. Jeśli więc dla kogoś Bośnia i Hercegowina to nie pierwszyzna, to warto by się tu wybrał.
6. Radimlja – unikatowy cmentarz
Rarytas jakich mało. Właściwie skarb nad skarby. Cmentarz w Radimlji to niezwykłe świadectwo bujnej i wielobarwnej przeszłości Bośni i Hercegowiny. Jest to bowiem nekropolia złożona z XV i XVI-wiecznych nagrobków zwanych „stećkami”, które przypisuje się miejscowym bogomiłom, członkom średniowiecznego kościoła w Bośni. Spotkać je można także w Serbii, Czarnogórze oraz Chorwacji, natomiast tutaj unikatowa jest ich liczba – aż 133. Wszystkie tego typu skupiska nagrobków zostały w 2016 roku wpisane na Listę Dziedzictwa UNESCO.
7. Kravice – szum wody
Koncentrujemy się głównie na dziedzictwie kulturowym, ale nie możemy ignorować faktu, że Bośnia i Hercegowina to także niezwykła przyroda. Jednym z piękniejszych miejsc są wodospady Kravice na rzece Trebižat. Sięgają one 28 metrów wysokości i aż 100 metrów szerokości. Prawdziwy cud natury! Jedyny minus jest taki, że każdego roku przyciąga dziesiątki tysięcy turystów i jest tu po prostu bardzo tłoczno.
8. Livno – senna Bośnia i Hercegowina
Warto tu zajrzeć mając do dyspozycji więcej czasu w Hercegowinie – miasto Livno leży około 80 km na północny zachód od Mostaru. Jego dużym walorem jest malownicze położenie wśród łagodnych wzgórz, a bliskość morza adriatyckiego zapewnia przyjemne śródziemnomorski klimat.
Choć to ubogie i doświadczone przez konflikt jugosłowiański miasto, to zachowało się kilka ciekawych zabytków zarówno chrześcijańskiego jak i muzułmańskiego pochodzenia. Są tu meczety, tradycyjna wieża zegarowa „sahat kula”, cerkiew prawosławna i kościół katolicki. Bośnia i Hercegowina w pigułce. W okolicy można się zatrzymać nad ładnym jeziorem Buško.
9. Popovo Polje – wyjątkowa dolina
Popovo Polje to podłużna, spalona słońcem kotlina o płaskim dnie, która rozciąga się z północnego zachodu na południowy wschód, równolegle do wybrzeża adriatyckiego. Ma około 50 km długości i do 4 km szerokości. Z obu stron otaczają ją pasma wzgórz, a jej dnem płynie rzeka Trebišnjica. Jadąc tędy mija się niewielkie wioski, najczęściej złożone z kilku lub kilkunastu domów, które są uczepione do skalistych zboczy kotliny. Urozmaicają je malutkie, kamienne cerkiewki powstałe między XV a XVII wiekiem, które ze względu na położenie są pod ogromnym wpływem architektury dalmatyńskiej.
10. Trebinje – prawdziwa perła
Bardzo przyjemne miasteczko położone na południowo wschodnim skraju Popovego Polja. Nie ma tu jakichś wybitnie znaczących zabytków – za wyjątkiem XVI-wiecznego mostu Arslanagicia – ale klimat starówki, zwłaszcza głównego placu wysadzanego platanami sprawia, że czas spędza się tu z prawdziwą przyjemnością.
Ciekawostką jest zbudowana współcześnie na wzgórzu nad miastem cerkiew prawosławna, która stanowi wierną kopię XIV-wiecznego monasteru Gračanica w Kosowie. Niedaleko miasta znajdziemy ładne jezioro Bilećko, nad którym można chwilę odpocząć. Jest to sztuczny zbiornik, a na jego dnie spoczywa zatopiona wioska.
11. Tvrdoš – modlitwy i wino
Niecałe 5 km na zachód od Trebinje znajduje się bardzo ważne miejsce dla ludności prawosławnej – monaster Tvrdoš. Centralnym punktem całego założenia jest cerkiew z początku XVI wieku z ciekawymi malowidłami z XVI wieku. Obecnie mieszka tu kilku mnichów, którzy słyną z produkcji wspaniałych win.
12. Sarajewo – coś więcej niż miasto!
Miasto mit, miasto legenda i miasto symbol! Trzeba je poczuć na własnej skórze, zagłębić się nie tylko w zabytki, ale także w to co od wielu lat, a właściwie stuleci przekazuje. To tętniąca życiem stolica kraju, która przesiąknięta jest kulturą i architekturą orientu. Różnorodne zabytki, niezwykły klimat starówki, piękne widoki z okolicznych wzgórz, a w tle krwawa historia XX wieku, który zaczął się tutaj od zamachu na austriackiego arcyksięcia, a skończył na oblężeniu miasta.
Nasz tekst o Sarajewie:
13. Ilidža – miejsca wytchnienia
Kilkanaście kilometrów na południowy -wschód od Sarajewa ulokowała się sielska miejscowość, która w odległej przeszłości, dzięki źródłom wody termalnej, służyła starożytnym Rzymianom jako uzdrowisko, a dziś jest lubianym miejscem wypoczynku mieszkańców stolicy. Znajduje się tu bardzo ładny park z zespołem zabytkowych hoteli z czasów Austro-Węgier. Tutaj też swoje źródło ma Bosna, jedna z głównych rzek Bośni i Hercegowiny.
14. Višegrad – most z powieści
Višegrad jest brzydki. A nawet bardzo brzydki. Trzeba to uczciwie powiedzieć. Pozbawiony starówki, jest właściwie zlepkiem zaniedbanych domów i bloków. Z całej tej brzydoty przebija się jednak prawdziwa perła, szczyt tureckiej inżynierii z drugiej połowy XVI wieku.
Jak napisał w swym cudownym dziele Ivo Andrić, „tu więc, gdzie Drina wypada całym ogromem swych spienionych, zielonych wód z pozornie litej ściany, czarnych stromych gór, stoi duży, misternie w kamieniu wykuty most o jedenastu szeroko rozpiętych przęsłach. Od tego mostu jakby od podstawy wachlarzowato otwiera się pofałdowana dolina z wyszegradzką kasabą i jej okolicą, wtulonymi między wzgórza przysiółkami, pokryta szachownicą pól i łąk, pełna śliwowych sadów, miedzami i opłotkami pocięta, a nakrapiana plamami zagajników i rzadkimi kępami świerków”. Niedawno Višegrad został ozdobiony przez Emira Kusturicę tworem o nazwie „Andrićgrad”, który ma stanowić namiastkę dawnej starówki.
Nasz tekst o Višegradzie:
15. Tjentište – Bośnia i Hercegowina wspomina partyzantów
Położony przy trasie Višegrad – Trebinje Park Narodowy Sutjeska jest najstarszym na terenie Bośni i Hercegowiny. Obejmuje masywy górskie otaczające ze wszystkich stron dolinę rzeki Sutjeska. Na wschodzie i południu są to Maglić (2386 m) i Volujak (2337 m), a na zachodzie Zelengora (2014 m).
Park ma również walory historyczno-kulturowe, a najsłynniejsza widokówka stąd przedstawia niezwykle ekspresyjny betonowy pomnik. To jedno z najlepszych dzieł, jakie powstało w czasach Jugosławii by upamiętnić zbrojny wysiłek titowskiej partyzantki – został stworzony w 1971 r. ku czci bitwy stoczonej z Niemcami w 1943 r.
16. Travnik – „Małe Sarajewo”
Malowany Meczet, pisarz Ivo Andrić – jego dom i spuścizna, twierdza, wartki strumień, na którym serwują najlepszą w kraju kawę. To zaledwie kilka punktów, które w ofercie ma miasto Travnik, czasem określane jako „Małe Sarajewo”. Bośnia i Hercegowina w pigułce. Sporo świątyń: muzułmanów, katolików, prawosławnych. Zwiedzenie tutejszych zabytków pozwala nie tylko poczuć bośniackiego ducha, ale także zagłębić się w jego istotę i lepiej ją zrozumieć.
17. Jajce – nietypowy kształt
Jajce reklamuje się jako „muzeum pod gołym niebem”. I właściwie nie ma w tym zbytniej przesady, ponieważ zachowały się tu ponad 22 cenne zabytki, czyniąc z miasta (od wielu lat) kandydata na listę UNESCO. Budowle tworzą tu barwną plecionkę złożoną z elementów świata łacińskiego i islamskiego, co – jak to zazwyczaj bywa – znakomicie widać w architekturze, która lepiej niż niejeden podręcznik opowiada historię tych ziem.
Zabudowa starego miasta malowniczo rozłożyła się na zachodnim stoku wzgórza, którego dolną granicę wyznacza urwisty brzeg rzeki Vrbas, do której potężnym wodospadem (ok. 23 m) z impetem wpada Pliva, tworząc niezwykłą atrakcję przyrodniczą.
Nasz tekst o Jajcu:
18. Kraljeva Sutjeska – wielki klasztor
Mało znana i bardzo niepozorna miejscowość w centralnej części Bośni i Hercegowiny, która w przeszłości miała całkiem duże znaczenie dla rozwoju kraju, przez co obfituje w ciekawe pamiątki historyczne. Jedną z nich jest Stary Meczet, zbudowany przez Turków w 1463 roku, a więc tuż po podboju Bośni. Legenda mówi, że postawiono go w zaledwie trzy dni.
Co ciekawe, do dziś – mimo burzliwych losów okolicy – przetrwał w niezmienionym stanie. Poza tym w Kraljevej Sutjesce zobaczyć można typowy dla tego regionu oryginalny dom z przełomu XVIII i XIX wieku, a największym zabytkiem jest majestatyczny, położony na wzgórzu klasztor franciszkanów. Jego historia sięga pierwszej połowy XIV wieku, ale dzisiejsze efektowne obiekty powstały pod koniec XIX wieku. Tutejsza biblioteka posiada jedne z najcenniejszych w Bośni zbiorów.
19. Vranduk – w dolinie Bosny
Vranduk to niewielkie miasteczko malowniczo położone na wzgórzu w zakolu rzeki Bosny, która wykręca w tym miejscu o blisko 180 stopni. Na szczycie wzgórza wznosi się dominujący nad okolicą zamek. Reprezentuje typ niewielkich górskich twierdz i niegdyś bronił środkowej części kraju, zamykając przejście do górnej części doliny.
Powstał najpewniej w XIV wieku, a tuż przed podbojem tureckim został wzmocniony. Mimo to stał się łatwym celem Osmanów, którzy stąd prowadzili dalsze ataki na północ. Na początku swojej obecności tutaj zbudowali Stary Meczet, który stoi do dziś.
20. Maglaj – Bośnia i Hercegowina zamkami stoi!
Maglaj to kolejne położone nad Bosną miasto z zamkiem, który miał odpierać tureckie ataki. Stało się jednak inaczej i w 1476 roku Osmanowie zainstalowali się wewnątrz jego murów. Położony jest na stromej skale nad rzeką, która rozdziela miejscowość na dwie części. Kilkadziesiąt metrów poniżej zamku wznosi się meczet Jusufa-paszy z 1560 roku.
21. Banja Luka – serbski klimat
Licząca około 250 tys. mieszkańców Banja Luka to stolica Republiki Serbskiej, jednej z dwóch części składowych Bośni i Hercegowiny. Leży nad rzeką Vrbas, na północnym skraju Gór Dynarskich. Z trzech stron otaczają ją łagodne, zalesione wzgórza, ale już kilkanaście kilometrów na południe wyrastają wysokie szczyty, przez której Vrbas przebija się wąskim, malowniczym kanionem.
W samym mieście obejrzeć można gwarne centrum. Mocno ucierpiało w czasie wojny, rany powoli się zabliźniają. Niestety wiele meczetów zniknęło bezpowrotnie, choć ostatnio odbudowano przepiękny meczet Ferhadija. Poza tym na przyjezdnych czeka tu zespół zabudowań mieszczących administrację, potężna cerkiew Chrystusa Zbawcy i średniowieczna twierdza.
22. Kozara – park i pomnik
W 1967 r. góry Kozara zostały objęte ochroną parku narodowego. Oprócz walorów przyrodniczych to miejsce ma także znaczenie historyczne – masyw odegrał potężną rolę w czasie zaciekłych walk titowskiej partyzantki z nazistami w 1942 roku, a wydarzenia te upamiętnia jeden ze słynnych jugosłowiańskich pomników.
23. Bihać – skarb nad Uną
Bihać, miasto położone 160 km na zachód od Banja Luki, tuż przy granicy z Chorwacją, przyciąga kilkoma kilkoma ciekawymi zabytkami. Przede wszystkim jednak kusi doskonałymi możliwościami uprawiania popularnego raftingu na rzece Unie. Centrum miasta jest niesamowicie położone i rozciąga się na dwóch brzegach rwącej, szerokiej na 30 metrów rzeki. Malowniczości dodaje temu miejscu fakt, że jest ona nieuregulowana i rozgałęzia się tworząc dziesiątki mniejszych lub większych wysepek. Na niektóre z nich prowadzą kładki dla pieszych.
24. Ostrožac – wielka warownia
Imponująca rozmiarem twierdza o historii sięgającej XIII wieku, w XV-XVI wieku wraz z całą okolicą wchodziła w skład węgiersko-chorwackiego pasa chroniącego przed atakiem Imperium Osmańskiego. Gdy jednak Turcy zdołali go sforsować uczynili ważny przyczółek, z którego prowadzili dalsze ataki na północ. Na terenie twierdzy znajduje się także pałac rodziny von Berks zbudowany na początku XX wieku.
25. Bužim – drewniany ostaniec
Zagubiona wśród niewielkich zalesionych wzgórz miejscowość także posiada średniowieczny zamek, który miał strzec okolicy przed Turkami. Tym co jednak tutaj najciekawsze to położony u podnóża twierdzy drewniany meczet najprawdopodobniej z pierwszej połowy XIX wieku – prawdziwy unikat Bośni i Hercegowiny, który dosłownie cudem przetrwał wszystkie zawieruchy wojenne, jakie przetoczyły się przez tę okolicę.
Bośnia i Hercegowina – idealny kierunek dla każdego
Jak widać w powyższym spisie Bośnia i Hercegowina oferuje całą feerię barw i atrakcji, które można poznać w czasie kilku- lub kilkunastodniowego pobytu. My w czasie podróży jesteśmy maksymalnie skoncentrowani na zabytkach i dziedzictwie kulturowym, ale Bośnią zachwyceni będą także miłośnicy sportów, aktywności w terenie czy wspinaczki górskiej.
Bośnia i Hercegowina – nasz przewodnik:
A jeśli potrzebujecie dobrego przewodnika, z którym dotrzecie w każde miejsce Bośni i Hercegowinie i dokładnie je poznacie, zerknijcie do naszej książki wydanej wraz z Oficyną Wydawniczą “REWASZ“. Więcej w dziale Nasze Książki. Bośnia i Hercegowina
Tekst: Beata Pomykalska
Fotografie: Paweł Pomykalski
Bośnia i Hercegowina, atrakcje Bośni, zabytki Bośni, co zobaczyć w Bośni, co zobaczyć w Bośni i Hercegowinie, Bośnia i Hercegowina na wakacje, wakacje w Bośni.
Może Cię zainteresuje jeszcze:
Wow, chyba naobszerniejszy obraz miejsc do zobaczenia w polskim Internecie. Aż żałujemy, że nie trafiliśmy do Was przed wyjazdem. Zajrzyjcie w wolnej chwili do nas, po parę przemyśleń na temat Bośni – byliśmy trzy razy, ale za każdym razem wracamy pełni niezwykłych emocji.
Można odkryć mniej znane, ale równie piękne zakątki Europy!