Gliwice – 10 powodów by odwiedzić nasze miasto

Jedną z najprzyjemniejszych rzeczy w naszych podróżach jest… powrót do domu. Wracając z każdego wyjazdu zawsze dopada nas to miłe uczucie, kiedy do Gliwic zostaje 30, 20, 10 km. I wreszcie są. Gdy byliśmy młodsi trochę nas kusiła ucieczka stąd – może Wrocław, może Kraków? A może jeszcze gdzie indziej? Ale ostatecznie zostaliśmy. I choć niemal w każdym miejscu potrafimy się szybko odnaleźć, ba, jest nawet wiele miejsc, w których przez jakiś czas moglibyśmy pomieszkać, to nasze miejsce zdecydowanie jest w Gliwicach. Mieście może mało spektakularnym, ale z pewnością niezwykle ciekawym, intrygującym i wygodnym do mieszkania. Gliwiczanie to wiedzą i odwzajemniają się bardzo ciepłymi uczuciami. Czasem podobno robią to nawet tak, że są uważani za zarozumiałych. Jest jednak wiele powodów by pokochać Gliwice. Dziś pokażemy 10 z nich. Wpadnijcie do naszego miasta i zobaczcie jak tu ładnie.

1. Rynek

Salon miasta

Rynek, czyli salon miasta, choć ze względu na wielkość (kwadrat o boku 75 na 75 m.) jest to raczej salonik, ale za to bardzo przyjemny i zadbany. Kiedy został wytyczony w średniowieczu, Gliwice nie były duże, wobec czego i jego rozmiar był raczej skromny. Dziś jest to bardzo przyjazna przestrzeń, skrojona na ludzką miarę. Zawsze jest gwarno i tłoczno, plac od samego rana tętni życiem.

Zimą w kawiarniach, a latem w ich ogródkach, pierwsze kawy zaparza się o 8.00, 9.00. Czasem to spotkania towarzyskie, czasem biznesowe. Bo biznesów się robi w Gliwicach całkiem sporo. I tak to miejskie życie toczy się do wieczora, a w weekendy do późnej nocy.

Dziwna historia

Gliwicki rynek jest dość specyficzny ponieważ obraz, jaki dzisiaj przedstawia ma zaledwie 70 lat i jest efektem powojennej odbudowy, kiedy nadano mu aktualny wygląd.

Oczywiście został wytyczony już w średniowieczu – Gliwice były typowym miastem z kwadratowym rynkiem i odchodzącymi od niego ulicami, a całość była opasana murem obronnym chroniącym przed napadem nieprzyjaciół. Kamienice były później przebudowywane i z czasem utraciły swój pierwotny wygląd. Przed wybuchem II wojny światowej nie były, delikatnie mówiąc, w najlepszym stanie, a po jej zakończeniu wymagały gruntownej rewitalizacji. I taką też przeprowadzono, zmieniając wygląd pierzei, poza nielicznymi wyjątkami, prawie całkowicie. Większość z tego, co dzisiaj widzimy na placu to powojenne interpretacje dawnych stylów, ale przeprowadzono to tak dobrze, że niewtajemniczeni nie mają szans zorientować się, że patrzą na niemal współczesne budowle.

Ratusz

Pośrodku rynku stoi efektowny i mocno dominujący ratusz. Latem udekorowany pelargoniami, oczywiście w intensywnych czerwonych barwach.

Połączenie z morzem

Dziwić może fakt, że w mieście oddalonym o jakieś 600 km od morza jest pomnik Neptuna. Co on właściwie ma tutaj symbolizować? Nie jest to jednak takie bez sensu, ponieważ Gliwice mają żeglowne połączenie z morzem. Już pod koniec XVIII w. powstał Kanał Kłodnicki, który miał usprawnić transport i korzystnie stymulować rozwój gospodarczy miasta. Dziś jest zastąpiony przez Kanał Gliwicki wpadający do Odry, a tutejszy port jest jednym z większych śródlądowych w Polsce.

2. Ulica Zwycięstwa

Wychodząca z rynku w stronę dworca kolejowego ulica Zwycięstwa, uchodzi za jedną z najładniejszych na całym Górnym Śląsku. I my się pod tym podpisujemy obiema rękami. Zabudowana jest efektownymi XIX wiecznymi kamienicami mieszczańskimi, które są naprawdę imponujące, wielopiętrowe, kipiące od bogactwa. Kiedyś na ich parterach mieściły się przede wszystkim kawiarnie i sklepy, dziś niestety raczej banki i apteki. Podobnie jak w całym kraju, tak i u nas handel przeniósł się do blaszanych supermarketów na przedmieściach, co oczywiście zawsze odbywa się ze szkodą dla głównych ulic miast.

3. Dom Weichmanna

Wśród tych wszystkich uginających się od dekoracji fasad jeden budynek znacząco się wyróżnia. Jest narożny, jasny, mocno przeszklony, bez jakichkolwiek ozdób. I – co wzbudza największe emocje – jest najważniejszym zabytkiem w mieście. Choć, sądząc po tym jak wygląda przestrzeń przed nim i jak ta wyrafinowana architektura jest oblepiona ordynarnymi szyldami, to miasto albo go nie kocha, albo nie docenia, albo nie w pełni rozumie jaki to skarb. A szkoda, bo to wybitne dzieło sztuki z 1922 roku.

Dom Jedwabny Weichmanna, luksusowy sklep z tekstyliami, został zaprojektowany przez Ericha Mendelsohna, przyszłą wielką gwiazdę architektury, pioniera nowoczesności. Gliwicka realizacja była jego jedną z pierwszych tak radykalnych w podejściu do estetyki i otworzyła mu drzwi do wielkiej kariery. Miastu zaś zapewniła super innowacyjny budynek, który powstał wcześniej niż wielkie symbole modernizmu jak siedziba Bauhausu w Dessau czy willa „Savoye” w Poissy.

4. Radiostacja

Większość z nas bardzo lubi miejsca, które są „naj”. I Gliwice w swojej puli atrakcji mają jedną, która jest „naj”. Chodzi oczywiście o radiostację z charakterystycznym masztem będącym najwyższą drewnianą konstrukcją na świecie. Powstała w 1935 roku i osiąga wysokość aż 111 metrów. Co więcej, to wydarzenia jakie się tu rozegrały wieczorem 31 sierpnia 1939 roku, zwane „prowokacją gliwicką” uznaje się za jeden z pierwszych akcentów II wojny światowej.

Dziś obiekt należy do Muzeum w Gliwicach, a teren wokół jest ładnie urządzoną przestrzenią. Panuje tu bardzo przyjemna atmosfera przez co zawsze spotkać można sporą grupkę spacerujących i wypoczywających. W stojących obok budynkach technicznych obejrzeć można zachowane oprzyrządowanie stacji nadawczej.

5. Nowe Gliwice

Nowe Gliwice, czyli udana rewitalizacja przestrzeni poprzemysłowej.

Kiedyś hulało tu wydobycie kopalni „Gliwice”, a dziś kwitnie biznes, nauka i kultura. Kopalnię uruchomiono z początkiem XX wieku i po kilku latach działalności zaproszono mega gwiazdy ówczesnej architektury na Górnym Śląsku, słynących między innymi z katowickiego Nikiszowca kuzynów Emila i Georga Zillmannów, do zaprojektowania potężnych budynków cechowni i maszynowni.

Trzeba przyznać, ze inwestycja była trochę na wyrost i nie spełniła pokładanych w niej nadziei, a tak dużych obiektów nie doczekał się żaden z zakładów przemysłowych w okolicy. Ale to właśnie dzięki temu mamy imponujące ceglane gmachy, które po zakończeniu wydobycia zaadaptowano na obiekty, w których dziś siedzibę mają rozmaite instytucje. Teren dookoła został natomiast przeznaczony pod budowę nowych biurowców. Znakomicie udało się połączyć „stare” z „nowym” i z odpowiednim szacunkiem do przeszłości „niepotrzebnych” budynków nie zburzono, ale wykorzystano do nowych celów.

Tekst o wieżach kopalnianych

6. Kościoły

W mieście jest co najmniej kilkanaście ciekawych kościołów. Spośród nich wybieramy trzy, które wydają nam się najbardziej niezwykłe, wręcz unikatowe.

Kościół Wniebowzięcia NMP

Losy jednego z nich są całkowicie niepowtarzalne, ponieważ aż dwukrotnie był rozbierany i składany na nowo! Ta jedyna w swoim rodzaju historia przytrafiła się drewnianemu kościółkowi Wniebowzięcia NMP. Najpierw w XV wieku postawiono go w wiosce Zębowice pod Olesnem. Gdy na początku XX wieku parafianie zbudowali sobie nową, murowaną świątynię, tę wystawili na… sprzedaż. W latach 20. trafił do Gliwic, gdzie postawiono go na założonym właśnie Cmentarzu Centralnym. Przez wiele dekad nie poddawano go należytej konserwacji w związku z czym zaczął popadać w ruinę. Dopiero w latach 90. należycie o niego zadbano i przeniesiono na docelowe miejsce, czyli do Parku Starokozielskiego.

Kościół św. Jerzego

W Gliwicach, a dokładniej w dzielnicy Ostropa, stoi też niecodzienny kościół drewniano-murowany pw. św. Jerzego. Z pierwszego budulca zbudowana jest dzwonnica i korpus nawowy, natomiast z drugiego prezbiterium. Takie rozwiązanie zdarza się niezwykle rzadko i należy je uznać za fazę przejściową. Kościół pełnił funkcję parafii do 1927 roku, dopóki obok nie postawiono nowej, dużej świątyni. W jego wnętrzu znajduje się przepiękna barokowa polichromia.

Kościół św. Bartłomieja (stary)

Kolejny kościół czyli tzw. stary kościół Bartłomieja, jest już całkowicie murowany z cegły i kamienia. Jego najstarsza część czyli prezbiterium powstało już w XV wieku, a nawa i wieża w XVII wieku. Gdy na początku XX wieku okazał się za mały, nieopodal postawiono nowy neogotycki kościół. Co ciekawe, choć Gliwice mają swoje stare miasto z farą miejską, która powinna być najstarszą świątynią w mieście, to jednak wiekiem wyprzedza ją kościół stojący z dala od centrum.

7. Dom Przedpogrzebowy i cmentarz żydowski

Ludność żydowska w XIX wieku stanowiła ważną część społeczeństwa Gliwic. W 1815 roku otworzyła swój pierwszy cmentarz przy ulicy Na Piasku. Gmina szybko jednak się powiększała i już na początku kolejnego stulecia był on zapełniony. I znów do miasta udało się zaprosić wybitnego architekta – tym razem Maxa Fleischera z Wiednia, który zaprojektował przepiękny Dom Przedpogrzebowy, który miał stanowić element nowego cmentarza żydowskiego. Jest to absolutnie unikatowa budowla, będąca jedną z nielicznych materialnych pamiątek po społeczności żydowskiej na Górnym Śląsku. Jakimś cudem uniknął zniszczenia w czasie Nocy Kryształowej, a po wojnie stopniowo niszczony przez czas i dewastowany przez ludzi, przetrwał kolejne dekady, aż w końcu niedawno trafił w ręce Muzeum w Gliwicach, które otworzyło tutaj Dom Pamięci Żydów Górnośląskich. We wspaniale odrestaurowanym gmachu, organizuje wystawy czasowe i inne wydarzenia kulturalno-edukacyjne, a niebawem światło dzienne ujrzy także wystawa stała.

Nasz tekst o tym wspaniałym Zabytku

Nasz tekst o tym miejscu:

8. Palmiarnia

Od wiosny do jesieni po całym mieście porozstawiane są palmy. A przecież to nie Włochy czy Hiszpania. A jednak odpowiednio pielęgnowane mają się całkiem nieźle i zdobią miejskie skwery. Zimą zaś te południowe rośliny, raczej nietypowe dla naszej szerokości geograficznej, schronienie znajdują w Palmiarni Miejskiej, która stanęła na skraju dzisiejszego Parku Chopina już pod koniec XIX wieku. Później była przebudowywana, a dziś ta szklano-metalowa konstrukcja ma powierzchnię 2 tys. m²., na której rośnie ponad 5.5 tys. roślin! Palmiarnia cały czas poszerza pulę swoich atrakcji, a jedną z ostatnich jest pawilon mieszczący akwarium.

9. Parki i skwery

Parki i skwery to na pewno mocna strona miasta. W większości ładne, niezwykle zadbane wręcz zachęcają do relaksu i zabawy. Dziś pokażemy dwa najciekawsze.

Park Chopina

To ten w samym centrum miasta, ze wspomnianą już palmiarnią. Znajduje się w bezpośredniej bliskości ulicy Zwycięstwa, ale zabudowa przy nim ma charakter podmiejski, willowy, a sam porośnięty jest starymi drzewami. Na jego terenie znajduje się również niewielka fontanna.

Park Chrobrego

Drugi park to najnowsze dzieło rewitalizacji zieleni miejskiej. Znajduje się na wschodnich obrzeżach centrum. Przez lata zaniedbany, w tym roku przeszedł gruntowny remont i zyskał nową aranżację, która nie zamknęła się jedynie w nowych alejkach i oświetleniu, ale dodano także leżaki, siłownię miejską czy ogromny plac zabaw. To w sposób absolutny zmieniło jego oblicze, i przestrzeń dotąd opuszczona, lubiana przez dość podejrzane towarzystwo, stała się tak atrakcyjna, że czasem aż trudno się tu przecisnąć.

10. Kampus politechniki

Zawsze fajnie dla miasta, gdy ma ono jakąś dużą państwową uczelnię wyższą. I Gliwice mają to szczęście, że na ich terenie znajduje się Politechnika Śląska, co na pewno znacząco wpływa na obraz gospodarczy i naukowy miasta a także na jego potencjał. Wiąże się to także z ogromną liczbą studentów, którzy ubarwiają miejski krajobraz i życie.

Kampus Politechniki to jedna z największych powojennych zmian w naszej przestrzeni miejskiej, ponieważ powstało wówczas kilka bardzo dobrych budynków zaprojektowanych przez znaczących polskich architektów. Niedawno przestrzeń pomiędzy nimi wyremontowano i nadano jej bardzo przyjazny wygląd przyciągający nie tylko studentów. Centrum całego założenia jest eliptyczny plac z fontanną przed Wydziałem Budownictwa, który zwłaszcza w upalne dni jest wypełniony ludźmi. Większość naszych spacerów prowadzi właśnie tamtą stronę.

I to tylko 10 z  dziesiątków powodów, dla których warto odwiedzić nasze miasto, spędzić w nim trochę czasu lub zostać na całe życie.

Nasza książka:

Zapraszamy do poznania naszej książki pt. „Sekrety Gliwic” wydanej nakładem Domu wydawniczego „Ksieży Młyn” z Łodzi. Poniżej jeden z tekstów z tej książki:

Gra planszowa „Śląscy Potetntaci”

Masz ochotę na rozrywkę połączoną z poznawaniem Górnego Śląska? Nasza gra planszowa „Śląscy Potentaci” wydana wspólnie z Domem Współpracy Polsko-Niemieckiej pozwoli zrealizować oba te cele! Niektóre miejsca opisane w tym artykule również się w niej znajdują!

Tekst: Beata Pomykalska

Fotografie: Paweł Pomykalski

Może Cię zainteresuje jeszcze: